Trafik kazalarının genellikle yoğunlaştığı yerler olan virajları nasıl dönmeniz gerektiğini yeterince biliyor musunuz?
Sürücü kurslarında öğretilmeyenler listesinde doğru viraj dönme teknikleri de yer alıyor. Oysa virajlara doğru açıyla girmek ve kurallarına göre dönmek her sürücünün güvenliği için atlanmaması gereken bir bilgi. Hatalı bir dönüş, merkezkaç kuvvetini artırdığı gibi viraj içindeki görülmeyen engelleri zamanında fark etme imkanını da sınırlandırır. Bu da olası bir kazaya davetiye çıkarır.
Fizik kanunları aşılamaz
Virajda her otomobilde ağırlık transferi yaşanır. Merkezkaç kuvvetinin etkisiyle virajın iç tarafında kalan tekerleklerin yükü hafiflerken, dışta kalan tarafın süspansiyon sistemine yüklenme olur. Otomobil yana doğru yatmaya ve aracın stabilitesi bozulmaya başlar. Özellikle sürücü sert bir şekilde vites küçülterek hız keser ya da yanal ağırlığın transferine ek olarak öne doğru ağırlık transferini de artıracak şekilde frene basarsa, dışta kalan ön lastik katlanır ve içte kalan arka tekerleğin yükü azalır. Öte yandan merkezkaç kuvveti, hızın karesine bağlıdır ve viraj çizgisiyle ters orantılıdır. Diğer bir deyişle hız iki katına çıkarıldığında merkezkaç kuvveti dört kat artar. Sürücü, ağırlık transferini sınırlayabilmek için hızını dengeli bir şekilde azaltmak ve virajdaki çizgisini mümkün olan en iyi duruma getirmek zorundadır.
Görüş açısının önemi
Doğru viraj çizgisi için gereken önemli unsurlardan biri de viraj içinde en uzak noktayı görebilmektir. Sürücü kurslarında adaylara, yolun sağından gitmeleri öğretilir. Ancak sağa dönen bir virajdaki başlıca dezavantaj görüş açısının dar olmasıdır. Tecrübeli sürücüler içgüdüsel olarak virajın iç tarafından uzaklaşırlar (sağa dönen bir virajda sola doğru; sola dönen bir virajdaysa sağa doğru). Bu da virajın içindeyken en uzak noktayı görebilme imkanını sağlar. Malesef yine de çoğu sürücü, direksiyonu içe doğru çok erken çevirir. Virajın yarısına gelindiğinde otomobil virajın dışına doğru kaymaya başlayınca çoğu sürücü bu sapmayı engellemek için direksiyonu viraj içine doğru daha çok çevirir. Bu durumda otomobilin dengesi tehlikeye girer. Buna "içgüdüsel viraj çizgisi" deniyor. Burada yolun genişliği alabildiğine kullanılır ancak izlenmesi gereken ideal viraj çizgisi bu değildir.
Güvenli viraj dönme
Viraja girerken en uygun pozisyon alınmalıdır. Bu, sağa dönen bir virajın girişinde sola açılmak; sola dönen bir virajın girişindeyse mümkün olduğunca sağa açılmaktır. Böylece otomobil yavaşlar ve sürücü virajın sonunu gördüğü ana kadar bu durumunu korur. Sürücü virajın ortalarına geldiğinde iç tarafa yaklaşmalı ancak bunu yaparken de o ana kadar çizmiş olduğu yayı takip etmelidir. Bu teknik, ağırlık transferini olabildiğince engellerken aracın çizgisinin de sabit kalmasını sağlar. İyi dönüşün bir diğer avantajıysa virajın içinde, karşıdan gelen bir başka otomobili ya da yoldaki başka bir engeli erken görmeyi sağlamasıdır. Arka arkaya gelen virajlar için de kurallar aynıdır. Örneğin sola dönen bir virajın hemen ardından gelen bir sağ viraja girerken, otomobili yol çizgisine mümkün olduğunca yakın tutmak gerekir. Böylece sürücü, hem görüş açısını genişletmiş, hem de sağa dönmeye hazırlanmış olur. Her durumda viraj dönmenin doğruluğu, az da olsa sürücünün görüş açısıyla alakalıdır. Otomobil ya da motosiklet olsun, sürücü nereyi görüyorsa oraya doğru gider. Sürücü kurslarında öğretilmeyenler listesine eklenecek bilgilerden biri daha!
Önden kayma
Viraj içindeki ideal çizgiye göre, otomobilin yönü (açısı) değişirse izlenmesi gereken yay genişler ve bu da aracın viraj dışına kayması demektir. Merkezkaç kuvveti ön lastikleri zorlar ve viraj çizgisini genişletmeye başlar. Yani araç ön lastikleri üzerinde viraj dışına doğru kaymaya başlar. Direksiyonun hafiflemesi de bunun bir başka sonucudur. Bu durum genellikle viraja yüksek hızda girildiğinde ya da gaz pedalına aniden basıldığında (önden çekişli araçlarda) tekerleklerin patinaja düşmesi sonucu oluşur.
Önden kayma durumunda ne yapmalı?
Yavaşlamak ve ön lastiklerin yeniden yola tutunmasını sağlamak için ayağı gaz pedalından dengeli bir şekilde çekmek ya da hafifçe frene basmak gerekir. Ani ve sert hareketler arka tekerleklerdeki ağırlığın öne transfer olmasına ve otomobilin arkasının savrulmasına sebep olabilir. Bir diğer önemli nokta, güvenli yol tutuş sağlanmadıkça asla hızlanmak için gaza basılmamalı ve direksiyonun yönü değiştirilmemeli.
Arkadan kayma
Viraja çok içerden giren araç, viraj dönme açısını daraltır. Bu durum arkadan kaymayla sonuçlanır. Motoru önde olan bir otomobilin yavaşlaması ya da ani fren yapmasıyla birlikte öne doğru ağırlık transferi gerçekleşir ve arka tekerleklerdeki yük azalır. Sonuçta hafifleyen ve yere tutunamayan arka kısım merkezkaç kuvvetinin etkisiyle dışa doğru kaymaya başlar. Arkadan itişli otomobillerde ani hızlanma isteği de arkadan kaymaya sebep olabilir.
Arkadan kayma durumunda ne yapmalı?
Teorik olarak arka tekerleklerin tutunabilmesi ve gücü yere aktarabilmesi gerekir. Bunun için yapılması gereken şey tekrar güç vermek ve direksiyonu aracın arkasının kaydığı yöne doğru çevirmektir. Ancak bu çok nazik bir durumdur; çünkü direksiyonun ters yöne fazla ya da az çevrilmesi bu manevranın başarısız olmasına sebep olur. Profesyonel pilotlar diğer sürücülere oranla bu tip durumlarda araçlarına çok daha kolay hakim olur. Ancak günümüzde sürücüye bu tür zor anlar yaşatmayacak elektronik destek sistemleri yaygınlaşmaya başladı
ALINTIDIR.